Access the full text.
Sign up today, get DeepDyve free for 14 days.
Loading next page...
/lp/de-gruyter/influence-of-scapulas-asymmetry-on-children-s-postural-stability-IhvMQ7ia1T
- Publisher
- de Gruyter
- Copyright
- Copyright © 2013 by the
- ISSN
- 1734-4948
- eISSN
- 1734-4948
- DOI
- 10.2478/rehab-2014-0018
- Publisher site
- See Article on Publisher Site
Abstract
Introduction Morphological asymmetry is understood as a disruption of symmetry of external body shapes on both sides of the median plane. Slight deviations in body posture do not influence significantly on the proper body functioning, and a significant deviations may pose a threat to the proper functioning of the body. Aim of this study was to determine whether the asymmetry of scapulas affects the values of selected parameters of movement of the feet pressure center. Material and methods: 180 children (between the age of 7 and 10 years) participated in the study. The study group has been chosen based on photogrammetric study, which consisted of children with asymmetric scapulas sizes 10-20 mm (group I: 30 children). In the comparison group (group II) there was 30 randomly selected children qualified, without asymmetric scapula. Standing balance was assessed in the trial with eyes open, by using stabilometric platform. Six different motion parameters of center of pressure (COP) have been evaluated. e-mail: justynarykala@o2.pl Results: The analysis of the results of the study showed no statistically significant correlation between asymmetry of scapula and balance worsening. Conclusions: Among children with a small asymmetry of scapula, the behavior of the movement of center of pressure do not differ significantly from the analogous parameters among children showing no asymmetry. Gender of children doesn't affect the behavior of the movement of center of pressure. Keywords: postural stability, asymmetry of the trunk, stabilometric platform Wstp Pod pojciem postawy ciala naley rozumie sposób ,,trzymania si" czlowieka w swobodnej pozycji stojcej [1,2]. Asymetria morfologiczna jest rozumiana jako zaklócenie symetrii zewntrznych ksztaltów ciala po obu stronach plaszczyzny porodkowej [3]. Nieznaczna asymetria tulowia, powinna by raczej traktowana jako fizjologiczna odmienno symetrycznego tulowia. Niewielkie odchylenia w postawie ciala nie wplywaj w istotny sposób na prawidlowe funkcjonowanie organizmu, cho w yciu doroslym mog stanowi przyczyn zmian zwyrodnieniowych i chorób krgoslupa. Odchylenia o znacznym nasileniu prowadz nie tylko do zaburze statyki postawy ciala, funkcji chodu czy funkcji koczyn dolnych, ale równie stanowi zagroenie dla prawidlowego funkcjonowania narzdów wewntrznych [4]. Obecnie, do bada postawy ciala, stosuje si szereg nowoczesnych metod opartych na specjalistycznej aparaturze. Jedn z nich jest metoda fotogrametryczna oparta na zjawisku mory projekcyjnej, umoliwiajca obiektywne, nieinwazyjne badanie postawy ciala [5]. Postp nastpil take w metodach oceny parametrów równowagi. Oprócz stosowanych od dawna testów funkcjonalnych, do których nale midzy innymi: test Tinnetiego, Funkcjonalna Skala Równowagi Berga, czy Ocena Profilu Fizjologicznego [6,7,8], ocen stabilnoci ciala moemy dokona przy pomocy platformy stabilograficznej. Na podstawie uzyskanych parametrów program wylicza poloenie rodka nacisku stóp (COP, center of pressure), który w warunkach statycznych jest rzutem rodka cikoci ciala (COG) na plaszczyzn podparcia [9,10]. Utrzymanie pionowej postawy wymaga m.in. sprawnego funkcjonowania mechanizmów regulujcych równowag, natomiast nieprawidlowy uklad ciala (np. asymetria tulowia), zmienia warunki zrównowaenia ciala i w ten sposób moe wplywa na funkcjonowanie tych mechanizmów [11,12]. Celem pracy bylo okrelenie czy asymetria ustawienia lopatek wplywa na wartoci wybranych parametrów przemieszczania rodka nacisku stóp u dzieci w wieku 7-10 lat. Material i metody Badania przeprowadzono w Szkole Podstawowej w Rzeszowie. Do bada przystpilo 180 dzieci w wieku 7-10 lat, których rodzice wyrazili pisemn zgod. W badanej grupie bylo 75 dziewczynek (41,7%) oraz 105 chlopców (58,3%). Wstpna ocena postawy ciala (dokonana metod ogldow) zostala przeprowadzona przez lekarza ortoped. W ustawieniu dziecka bokiem obserwowano: ustawienie glowy i szyi, barków i lopatek, uksztaltowanie krzywizn krgoslupa, ksztalt brzucha i nóg. Badajc postaw ciala z przodu i z tylu zwracano uwag na uloenie glowy i szyi, barków i lopatek, wysklepienie klatki piersiowej, przebieg linii wyrostków kolczystych krgoslupa, trójktów taliowych, kolców biodrowych przednich górnych, kolan, budow stopy. Podczas badania przebiegu linii krgoslupa polecono dziecku podczas stania wykona luny sklon tulowia w przód. Badajcy ocenial równie, czy u dziecka wystpuje postawa skoliotyczna. W badaniu ortopedycznym nie stwierdzono zmian w obrbie tulowia, koczyn górnych i dolnych. Badania wykonano w terminie kwiecie - czerwiec 2012. W pierwszym etapie wykonano badanie postawy ciala, podczas którego analizowano rónic wysokoci któw dolnych lopatek (UL). Do tego celu wykorzystano metod fotogrametryczn, opart na zjawisku mory projekcyjnej. Badanie wykonano wedlug ogólnie przyjtych zasad [5,13,14]. Do pomiaru wykorzystano aparatur do komputerowej oceny postawy ciala systemu MORA czwartej generacji firmy CQ Elektronik System. W celu zachowania stalych warunków, badanie przeprowadzono w tym samym, odpowiednio zacienionym pomieszczeniu (gabinecie higienistki szkolnej). Badanie fotogrametryczne zostalo przeprowadzone przez dowiadczonego fizjoterapeut. Przed rozpoczciem badania oceniono wzrost dziecka za pomoc antropometru, nastpnie na plecach dzieci zaznaczono czarnym, zmywalnym markerem punkty anatomiczne: dolne kty lopatek, wyrostki kolczyste krgoslupa, kolce biodrowe tylne górne. Badany ustawiony byl plecami do kamery (w odlegloci 2,6 m), w swobodnej pozycji stojcej. Przykladowe badanie przedstawia rycina 1. Postpy rehabilitacji (3), 27 32, 2013 29 · SA (sway area) - wielko pola powierzchni zakrelanego przez COP · LWAP - liczba wychyle COP w osi Y · LWML- liczba wychyle COP w osi X W kolejnym etapie poddano analizie statystycznej uzyskane parametry równowagi w grupie badanej i porównawczej. Analiz statystyczn wyników wykonano za pomoc programu Statistica 10.0 PL. Porównano parametry równowagi w dwóch grupach. Ze wzgldu na brak zgodnoci wikszoci rozkladów z rozkladem normalnym (zweryfikowanych testem Shapiro-Wilka) zdecydowano si na wybór nieparametrycznego testu U Manna-Whitneya. Za poziom istotnoci statystycznej przyjto p<0,05. Dokonano take statystyk opisowych: obliczono redni [ x ], odchylenie standardowe [s] oraz median [Me] dla grupy I i II. Zweryfikowano równie, czy wystpowaly rónice midzy dziewcztami i chlopcami w badanych grupach. Ze wzgldu na brak zgodnoci wikszoci rozkladów z rozkladem normalnym (zweryfikowanych testem Shapiro-Wilka) zdecydowano si na wybór testu nieparametrycznego testu U Manna-Whitneya (poziom istotnoci statystycznej: p<0,05). Ryc. 1. Obraz tulowia badanego otrzymany w badaniu fotogrametrycznym Fig. 1. Image of the trunk received from photogrammetric survey Na podstawie wyniku badania fotogrametrycznego wyodrbniono grup badan (I), któr stanowily dzieci z asymetri lopatek rzdu 10-20 mm. Do grupy tej zakwalifikowano 30 osób: 11 dziewczynek, 19 chlopców. U pozostalych 150 dzieci nie stwierdzono asymetrii ustawienia lopatek. Sporód nich wybrano losowo 30 dzieci do grupy porównawczej (II). Doboru dokonano za pomoc opcji programu Statistica (,,losowanie bez powtórze"). Grup porównawcz stanowilo: 14 dziewczynek oraz 16 chlopców. Dokladn charakterystyk badanych grup przedstawiono w tabeli 1. W drugim etapie badania w obu grupach dokonano rejestracji parametrów równowagi (w próbie z oczami otwartymi), przy uyciu platformy stabilometrycznej CQStab2P w wersji dwuplatformowej. Badani przyjmowali swobodn pozycj stojc na platformie stabilometrycznej z koczynami górnymi opuszczonymi wzdlu tulowia i stopami rozstawionymi na szeroko bioder. Próba trwala 30 sekund. Na podstawie przebiegu COP obliczono nastpujce wskaniki stabilnoci: · SP (sway path)- dlugo cieki calkowita liczona w obu osiach (2D) · MA (mean amplitude) - rednie wychylenie (promie) COP (2D) · MV (mean velocity) - rednia prdko poruszania si punktu COP w osiach XY (2D) Tab. 1. Charakterystyka badanych grup dzieci Tab. 1. Characteristics of the groups of children GRUPA BADANA I Wyniki Wartoci parametrów obliczonych z krzywych stabilogramów w obrbie obu badanych grup zestawiono w tabeli 2. Na podstawie uzyskanych wartoci, bdcych miarami opisujcymi wielkoci przemieszcze krzywej stabilogramu, mona porówna stabilno pionowej pozycji ciala badanych osób. Zaobserwowano, e wystpuj rónice w wielkoci amplitudy przemieszcze COP pomidzy badanymi grupami. Wyniki dotyczce dlugoci cieki COP uzyskane podczas badania przy oczach otwartych w obu grupach nie byly znaczco zrónicowane. Dzieci z asymetri tulowia osignly wysze wartoci calkowitej dlugoci cieki przemieszczania si COP (rednio o 53,2 mm) ni dzieci bez asymetrii. Jednak wynik testu U Manna-Whitneya okazal si by nieistotny statystycznie (p= 0,7674). Podobnie przedstawia si zestawienie otrzymanych wartoci redniego wychylenia COP (promienia). Wysze wartoci rozwaanego parametru osignly dzieci z grupy I, jed- GRUPA PORÓWNAWCZA II s 9,332659 8,625558 1,13063 wysoko ciala [cm] masa ciala [kg] wiek [lata] 130,7931 29,38966 8,275862 Me 130 29 8 131,7742 29,16774 8,225806 Me 134 28,9 8 s 8,554569 7,024452 1,175009 Tab. 2. Wartoci parametrów ruchu COP otrzymane w badanych grupach Tab. 2. COP movement parameters achieved in the study groups ZMIENNE SP [mm] MA [mm] MV [mm/s] SA [mm 2] LWAP LWML GRUPA BADANA I GRUPA PORÓWNAWCZA II s 256,39 6,32 8,55 2516,33 9,87 11,23 422,37 6,96 14,08 1483,90 12,67 16,60 Me 338,00 4,75 11,25 525,50 10,50 13,50 369,17 4,85 12,30 691,13 12,73 17,33 Me 336,00 4,45 11,20 505,00 14,00 15,50 s 132,35 2,70 4,42 652,82 6,53 12,58 Z 0,2957 0,7913 0,2662 0,5840 -0,9705 -0,0814 p 0,7674 0,4287 0,7901 0,5592 0,3318 0,9351 nak rónica midzy rozpatrywanymi grupami nie wykazala poziomu istotnoci statystycznej (p=0,4287). Rozpatrujc wartoci redniej prdkoci poruszania si COP w osiach XY, zaobserwowano, e u dzieci, u których wystpowala asymetria tulowia, s one wysze. Podobnie jak w przypadku parametru SP oraz MA, wynik testu U Manna-Whitneya sytuuje si powyej poziomu istotnoci statystycznej (p=0,7901). Odrbna analiza parametrów stabilogramu dotyczyla wielkoci pola powierzchni zakrelanego przez rodek nacisku stóp. Dostrzega si wyrane rónice pomidzy wartociami otrzymanymi w obu grupach. Dzieci z asymetri tulowia utrzymuj swobodn pozycj pionow ciala na wyranie wikszym obszarze przemieszcze punktu przyloenia wypadkowej sily nacisku stóp na podloe. Natomiast wyniki dzieci z prawidlow symetri tulowia, charakteryzuj si mniejsz oscylacj krzywej stabilogramu. Graficznie zobrazowano rónice w wartociach parametru SA na rycinie 2. Ryc. 2. Wielko pola powierzchni zakrelonego przez COP w badanych grupach Fig. 2. The size of the area circled by the COP in the study groups Tab. 3. Wartoci parametrów ruchu COP otrzymane w grupie badanej z podzialem na ple Tab. 3. COP movement parameters achieved in the study group according to gender GRUPA I ZMIENNE SP-EO [mm] MA-EO [mm] MV-EO [mm/s] SA-EO [mm 2] LWAP-EO LWML-EO DZIEWCZTA CHLOPCY s 142,5 2,8 4,7 1448,4 5,5 9,6 U s 244,6 6,7 8,2 2342,4 10,1 12,2 84,0 83,0 84,0 92,0 76,0 80,0 0,5208 0,4923 0,5208 0,7739 0,3175 0,4120 p 363,1 5,7 12,1 1031,4 9,1 14,7 Me 310,0 5,1 10,3 566,0 8,0 14,0 413,9 6,8 13,8 1307,2 13,4 18,3 Me 339,0 3,7 11,3 455,0 11,0 16,5 Tab. 4. Wartoci parametrów ruchu COP otrzymane w grupie porównawczej z podzialem na ple Tab. 4. COP movement parameters achieved in the comparison group according to gender GRUPA II ZMIENNE SP-EO [mm] MA-EO [mm] MV-EO [mm/s] SA-EO [mm 2] LWAP-EO LWML-EO DZIEWCZTA CHLOPCY s 159,1 3,1 5,3 860,8 6,3 10,5 U s 98,1 2,2 3,3 310,6 6,8 14,5 89,0 82,5 89,0 92,0 86,5 93,0 0,3549 0,2237 0,3549 0,4232 0,2939 0,4475 p 405,4 5,6 13,5 911,9 13,9 17,9 Me 351,0 4,8 11,7 505,0 16,0 18,0 337,5 4,2 11,2 498,0 11,8 16,8 Me 312,5 3,9 10,4 493,5 12,0 12,5 Postpy rehabilitacji (3), 27 32, 2013 31 wartoci parametrów równowagi do dzieci z grupy porównawczej. Mona zatem sdzi, e niewielka asymetria ustawienia lopatek nie wplywa w sposób istotny na uzyskiwane parametry stabilometryczne. Brak zwizku pomidzy wielkociami przemieszcze krzywej stabilogramu i asymetri morfologiczn tulowia zaobserwowali take Sipko i wsp. w badaniach 40 dzieci w wieku 7-8 lat [3]. Badania Kubisia oraz Byl'a i Gray'a dowodz, e pomimo wyrównawczych zmian w ukladzie ciala, nawet w przypadkach wyranej asymetrii, odchylenia rzutu rodka cikoci s niewielkie [17,18]. Równie wyniki bada Wilczyskiego dowodz o braku istotnych zalenoci midzy typami postawy (plecy okrgle, wklsle, plaskie) a reakcjami równowanymi [19]. Mona wic przypuszcza, e asymetria tulowia nie powoduje pogorszenia parametrów stabilogramu, bdcego odzwierciedleniem stabilnoci postawy. Taki stan mona tlumaczy zloonym procesem regulacji równowagi u czlowieka oraz zrónicowanymi moliwociami kompensacyjnymi poszczególnych badanych. Ruchy korygujce zmian poloenia COP wystpuj prawdopodobnie równie w obrbie glowy, bioder, koczyn górnych i dolnych. Badanie cech asymetrii tylko w obrbie tulowia nie daje wic pelnego obrazu zmian zachodzcych podczas procesu utrzymywania równowagi. Przeciwstawnych danych dostarczaj wyniki bada autorów [20,21,22,23], którzy wykazali, e osoby z idiopatyczn skolioz charakteryzuj sie gorsz kontrol stabilnoci postawy ciala w porównaniu z osobami zdrowymi. Wedlug Alexandrova i wsp. prawidlowe utrzymywanie równowagi przez czlowieka jest podstawow funkcj organizmu, zapewniajc zloon sprawno motoryczn. Wszelkie zmiany patologiczne, które upoledzaj dzialanie ukladu sterujcego lub wykonawczego, znajduj swoje odbicie w stabilnoci ciala [24]. Wyniki niniejszych bada wydaj si przeczy powyszej teorii. Aczkolwiek, pomimo braku rónic istotnych statystycznie, analiza wyników bada wlasnych ujawnila tendencj do pogarszania parametrów równowagi u dzieci z niewielk asymetri tulowia. Aby zweryfikowa te zalenoci, wskazana jest zatem kontynuacja bada, realizowana na liczniejszej grupie i u osób z asymetri rónego stopnia. Tak zaplanowane badania ujawnilyby nie tylko wplyw asymetrii na parametry charakteryzujce równowag, ale równie wplyw wielkoci asymetrii na te parametry. Analiza wyników dotyczcych liczby wychyle COP w osi Y oraz liczby wychyle COP w osi X wskazuje, e parametry te ksztaltuj si na zblionym poziomie. Rónice w wartociach tych parametrów pomidzy badanymi grupami nie s istotne statystycznie. Przeprowadzono równie analiz wyników bada zarówno w grupie badanej jak i porównawczej - z podzialem badanych ze wzgldu na ple (tabela 3,4). Analiza wyników bada nie potwierdzila wystpowania istotnie statystycznych rónic pomidzy dziewcztami i chlopcami (uzyskane wartoci w tecie U Manna-Whitneya okazaly si wysze od przyjtego poziomu istotnoci statystycznej p<0,05 czyli nieistotne statystycznie). Dyskusja Prawidlowa postawa ciala posiada charakterystyczne cechy. Nale do nich: symetryczne ustawienie glowy nad obrcz barkow, istnienie fizjologicznych krzywizn krgoslupa w plaszczynie strzalkowej, proste ustawienie krgoslupa w plaszczynie czolowej, prawidlowe wysklepienie klatki piersiowej - takie, aby jej przednia ciana byla najdalej do przodu wysunit czci ciala, stabilne podparcie miednicy na glowach koci udowych, proste ustawienie koczyn dolnych oraz prawidlowe wysklepienie stóp [1]. Cialo czlowieka ogldane od przodu i od tylu wydaje si by symetryczne. Jednak wnikliwa obserwacja postawy ciala zaprzecza temu zludnemu wraeniu. Ju we wczesnym okresie ontogenezy pojawiaj si i stopniowo narastaj liczne przejawy asymetrii. Dlatego te na równi z symetri, asymetria okrelana jest czsto jako typowy i normalny objaw budowy ciala czlowieka [15]. System kontroli równowagi obejmuje wiele struktur orodkowego ukladu nerwowego. W warunkach fizjologicznych informacje docierajce z ukladu przedsionkowego, narzdu wzroku oraz receptorów czucia glbokiego umoliwiaj nam prawidlow orientacj ciala w przestrzeni oraz utrzymanie równowagi [9, 16]. Organizm ludzki dy do takiego umieszczenia ogólnego rodka cikoci, aby jego rzut padal na utworzony przez stopy czworobok podstawy, moliwie najbliej jego rodka. Kade wychylenie lub dodatkowe obcienie jednej strony ciala powoduje przemieszczenie rodka cikoci, przez co wywoluje odruchowe wygicie lub przesuniecie innej jego czci, w stron przeciwn, co przywraca wzgldn równowag, ale poglbia asymetrie postawy. W prezentowanych badaniach podjto prób okrelenia czy obecno niewielkich asymetrii tulowia wplywa na wartoci wybranych parametrów przemieszczania rodka nacisku stóp. Na podstawie analizy wyników przeprowadzonych bada nie wykazano istotnego zwizku midzy postaw ciala a wychwianiami posturalnymi. Dzieci z grupy badanej osignly zblione Wnioski Na podstawie przeprowadzonych bada zaobserwowano, e: niewielka asymetria lopatek u dzieci oraz ple dzieci nie wplywaj na zachowanie si rzutu rodka cikoci w pozycji stojcej. 13. Drzal-Grabiec J, Snela S. The influence of rural environment on body posture. Ann Agric Environ Med 2012;19(4):846-50. 14. Fugiel J, Krynicka I. Wykorzystanie zjawiska mory do oceny ksztaltu krgoslupa w plaszczynie czolowej. Fizjoterapia 2010;18(1):26-31. 15. Zeyland-Malawka E, Pretkiewicz-Abacjew E. Objawy asymetrii w postawie ciala dzieci i mlodziey potencjalne zagroenie pelnosprawnoci ukladu ruchu i zdrowia. Now Lek 2006;75(4):3948. 16. Missaoui B, Portero P, Bendaya S, Hanktie O, Thoumie P. Posture and equilibrium in orthopedic and rheumatologic diseases. Neurophysiol Clin 2008;38(6):447-57. 17. Kubis W. Kompensacja liniowa i pozaliniowa w bocznych skrzywieniach krgoslupa. W: Korektywa i kompensacja w rozwoju mlodziey szkolnej. Sport i Turystyka, Warszawa 1977:1128. 18. Byl NN, Gray JM. Complex balance reactions in different sensory conditions: adolescents with and without idiopathic scoliosis. J Orthop Res 1993;11:215-27. 19. Wilczyski J. Typy postawy a redni punkt obcienia X i redni punkt obcienia Y u dzieci i mlodziey w wieku 12-15 lat. Post Rehabil 2010;1:21-7. 20. Chamela-Bilinska D, Zawadzka D, Sobera M, Mraz M. Stabilno ciala w pozycji stojcej dzieci z bocznym idiopatycznym skrzywieniem krgoslupa. Annales UMCS 2005;60(16):218-21. 21. Nault ML, Allard P, Hinse S, Le Blanc R, Caron O, Labelle H, Sadeghi H. Relations between standing stability and body posture parameters in adolescent idiopathic scoliosis. Spine 2002;27:19117. 22. Silferi V, Rougier P, Labelle H, Allard P. Postural control in idiopathic scoliosis: comparison between healthy and scoliotic subjects. Rev Chir Orthop Reparatrice Appar Mot 2004;90(3):215-25. 23. Haumont T, Gauchard GC, Lascombes P, Perrin PP. Postural instability in early-stage idiopathic scoliosis in adolescent girls. Spine 2011;36(13):E847-54. 24. Alexandrov AV, Frolov AA, Massion J: Movement strategies during forward upper trunk bending in terms of eigenvectors of human body biomechanics. Gait & Posture 1999; 9(1):7. Pimiennictwo 1. Barczyk K, Skolimowski T, Anwajler J, Chamela-Biliska D. Ksztaltowanie si cech somatycznych i parametrów krzywizn przednio-tylnych krgoslupa w poszczególnych typach postawy ciala dzieci w wieku 7 lat. Ortop Traumatol Rehabil 2005;7(5):555-62. 2. Bolach B, Bolach E, Józefowski P. Ocena aktywnoci ruchowej i postawy ciala u mlodziey niedowidzcej. Post Rehab 2009;4:45-51. 3. Sipko T, Giemza Cz, Anwajler J. Przemieszczenie rzutu ogólnego rodka cikoci ciala w plaszczynie czolowej a wielko asymetrii morfologicznej. Fizjoterapia 1995,3(1):30- 2. 4. Rusek W, Pop T, Glista J, Skrzypiec J. Ocena postawy ciala u studentów w badaniu systemem ZEBRIS. Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków 2010;3:27788. 5. Saad KR, Colombo AS, Ribeiro AP, João SM. Reliability of photogrammetry in the evaluation of the postural aspects of individuals with structural scoliosis. J Bodyw Mov Ther 2012;16(2):210-6. 6. Hiengkaew V, Jitaree K, Chaiyawat P. Minimal detectable changes of the berg balance scale, fugl-meyer assessment scale, timed "up & go" test, gait speeds, and 2-minute walk test in individuals with chronic stroke with different degrees of ankle plantarflexor tone. Arch Phys Med Rehabil 2012;93(7):1201-8. 7. Borowicz A, Wieczorowska-Tobis K. Ocena ryzyka upadku u osób starszych przebywajcych na oddziale rehabilitacyjnym. Geriatria 2011;5:13-8. 8. Kostiukow A, Rostkowska E, Samborski W. Badanie zdolnoci zachowania równowagi ciala. Ann Acad Med Siles 2009;55(3):1029. 9. Blaszczyk W, Czerwosz L. Stabilno posturalna w procesie starzenia. Gerontol Pol 2005;13(1):25-36. 10. Sobera M. Charakterystyka procesu utrzymywania równowagi ciala u dzieci w wieku 2-7 lat. Studia i Monografie Akademii Wychowania Fizycznego we Wroclawiu 2010,97:1-116. 11. Ciela W, Ciela T, Nowotny J. Sprawno mechanizmów regulujcych postaw ciala u dzieci i mlodziey ze skoliozami niskostopniowymi. Fizjoter Pol 2011;4(4):317-26. 12. Rutkowska I, Bednarczyk G, Skowroski W. Porównanie równowagi ciala w pozycji stojcej chlopców niewidomych i pelnosprawnych w wieku 6-16 lat. Post Rehabil 2010;2:29-35.
Journal
Advances in Rehabilitation – de Gruyter
Published: Sep 1, 2013