Access the full text.
Sign up today, get DeepDyve free for 14 days.
Loading next page...
/lp/de-gruyter/the-influence-of-physical-activity-on-physiotherapy-effects-after-KKRmBcZtk0
- Publisher
- de Gruyter
- Copyright
- Copyright © 2013 by the
- ISSN
- 1734-4948
- eISSN
- 1734-4948
- DOI
- 10.2478/rehab-2014-0015
- Publisher site
- See Article on Publisher Site
Abstract
Introduction: Elderly people are at the higher risk of colon cancer. Most of them request surgery. Main goal of physiotherapy after major abdominal surgery (MAS) is prevention postoperative complications and reduction of functional limitation. Physical activity level and functional status are close connected for 65+ patients. Daily activity independence, mental efficiency and well-being depend on physical activity level of elderly people. The aim of this study was to determine the correlations between physical activity level, functional status and lung function of elderly people in early postoperative physiotherapy period. e-mail: panpiotr@o2.pl Praca finansowana z bada wlasnych Akademii Wychowania Fizycznego J.Pilsudskiego w Warszawie projekt badawczy DM-5 Material and methods : Prospective randomized study involved 34 patients scheduled for elective MAS, aged 65+. Patients were randomly assigned to receive PNF or conventional physiotherapy. The study included forced spirometry (FVC, FEV1, PEF) and functional tests (gait speed, up&go). Measurements were performed before surgery and the fourth day after surgery. Also analyzed age, sex, BMI and the level of postoperative independence (postoperative independence scale SAP). Training intensity and capacity was the same in both groups. Kolmogorow-Smirnow test was used to check normal distribution, t-Student was used to check whether two sets of data differ significantly, and r- Pearsons for correlations testing. P values <0.05 were considered significant. Results: After surgery the time of gait speed test and up and go test was significant longer in comparison to preoperative value. FVC%, FEV1%, PEF% values decreased. Level of physical activity had influence on results in evaluated tests of walking and lung ventilation. There was no significant changes after surgery to preoperative value for these measurements in high physical activity group. High active group had better results on SAP scale than low and middle activity group. Conclusions: MAS decrees efficiency of lung ventilation and walking after 65 year old in early postoperative period. High physical activity level patients scheduled for major abdominal surgery had positive impact on postoperative lung ventilation, ability and independence in walking in hospital period. Key words: physical fitness, postoperative care, colorectal surgery, rehabilitation, aging nego. Osoby starsze duo bardziej ni mlodzi naraone s na powstanie nowotworowych i zapalnych guzów jelita, powiklanej choroby uchylkowej i niedokrwienia jelit. W wielu przypadkach glównym elementem procesu leczenia jest rozlegla operacja jamy brzusznej, która w znaczcy sposób upoledza stan funkcjonalny osoby starszej. Operacyjne otwarcie jamy brzusznej, czyli laparotomia polega na przeciciu kolejno skóry, powizi i mini, przeprowadza si je zwykle w znieczuleniu ogólnym. Po otwarciu brzucha i badaniu trzewi chirurg wybiera rodzaj operacji. Najczciej polega ona na wyciciu fragmentu jelita grubego oraz odtworzeniu cigloci przewodu pokarmowego. Bywa, e nie mona polczy dwóch koców jelita i konieczne jest wykonanie przetoki kalowej, czyli sztucznego odbytu, tzw. stomii. W tej sytuacji postpowanie chirurgiczne moe mie drugi odlegly etap, w postaci odtworzenia cigloci przewodu pokarmowego. U niektórych chorych z chorob nowotworow usuniecie guza jest niemoliwe, wtedy zwykle wykonuje si jelitowe zespolenia omijajce lub sztuczny odbyt. Ostateczny rodzaj i przebieg operacji jest ustalany przez operatora w trakcie jej trwania [7-10]. Wysokie ryzyko powikla pooperacyjnych wród osób starszych, przetrwale ograniczenia funkcjonalne po duych operacjach brzusznych oraz czynniki ekonomiczne stymuluj rozwój koncepcji szybkiej cieki chirurgicznej (Fast Track Surgery). S to programy wczesnego uruchamiania po duych operacjach brzusznych realizowane przy cislej wspólpracy chirurgów, anestezjologów, fizjoterapeutów i pielgniarek. Kluczowe elementy Fast Track Surgery to edukacja pacjenta, Wstp Sytuacja demograficzna Polski zmienia si. Korzyci z rozwoju technologicznego w terapii i diagnostyce medycznej oraz poprawa kondycji zdrowotnej wynikajca z promocji zdrowego stylu ycia, maj swoje odzwierciedlenie w trwajcym od dwudziestu lat wydluaniu przecitnego trwania ycia. wiatowa Organizacja Zdrowia wskazuje wiek kalendarzowy 65 lat, jako pocztek staroci w wikszoci krajów zachodniej cywilizacji [1-2]. cisly zwizek ze stanem funkcjonalnym osób po 65 roku ycia ma aktywno fizyczna. Samodzielno, niezaleno w codziennych obowizkach, sprawno umyslowa i dobre samopoczucie w duej mierze zale od poziomu aktywnoci fizycznej osób w starszym wieku. Systematyczne wiczenia fizyczne mog spowalnia procesy starzenia organizmu, poczwszy od poziomu komórkowego. Obserwuje si due znaczenie systematycznej aktywnoci fizycznej w profilaktyce pierwotnej i wtórnej nowotworów, cukrzycy, otyloci, nadcinienia ttniczego, osteoporozy, zmian zwyrodnieniowych i depresji. Wskanik aktywnoci fizycznej osób starszych jest wanym predyktorem miertelnoci. Dane demograficzne wskazuj jednak na fakt zmniejszajcego si wraz z wiekiem poziomu aktywnoci fizycznej. Wedlug danych GUS w Polsce tylko 3,6% osób po 65. roku ycia wskazuje uprawianie sportu i wiczenia fizyczne, jako ulubiony sposób spdzania wolnego czasu przeznaczonego na wypoczynek [3-6]. Podeszly wiek jest istotnym czynnikiem ryzyka chorób jelita grubego wymagajcych leczenia chirurgicz- 7 dzono, peln niezaleno wikszoci chorych (88%). Skala oceny zloonych czynnoci ycia codziennego nazywana take skal Lawtona, obejmuje ocen samodzielnego wykonywania zakupów, zarzdzania wlasnymi finansami, prowadzenia gospodarstwa domowego, wykonywania prania, przygotowywania posilków, zdolnoci korzystania z komunikacji, obslugi telefonu, a take przyjmowania zaleconych leków. Maksymalnie mona uzyska 24 punkty. Wszyscy badani byli zdolni do samodzielnego poruszania si, w jednym przypadku z pomoc laski. W sferze mentalnej badani prezentowali poziom umoliwiajcy przeprowadzenia wiarygodnych bada kwestionariuszowych. Wikszo badanych mialo co najmniej jedn towarzyszc chorob przewlekl (62%), z wyran dominacj nadcinienia ttniczego i choroby zwyrodnieniowej stawów. Grupy nie rónily si wyjciowo miedzy sob pod wzgldem wieku, plci, wskanika masy ciala, poziomu niezalenoci i aktywnoci fizycznej oraz typów operacji. Badanie pocztkowe wykonywane trzy dni przed planow operacj obejmowalo ocen natonej pojemnoci yciowej pluc (FVC), natonej objtoci wydechowej pierwszosekundowej (FEV1), oraz maksymalnego przeplywu wydechowego (PEF), test prdkoci chodu oraz test wsta i id. Test prdkoci chodu polega na pokonaniu odcinka 20 metrów, przy czym pierwsze 5 metrów to rozbieg, czas mierzy si od 5 do 15 metra cieki, 5 ostatnich metrów to odcinek na wyhamowanie. Test wsta i id (Time Up&Go) obejmuje wstanie z krzesla, przejcie trzech metrów, obrót o 180 stopni, powrót do krzesla i przyjcie pozycji siedzcej. Mierzony jest czas wykonania zadania. Dokonywano take oceny przy pomocy skali codziennej aktywnoci, UCLA oraz autorskiej skali samodzielnej pooperacyjnej aktywnoci pacjenta (SAP). Skala codziennej aktywnoci UCLA (University of California Los Angeles) to dziesiciopunktowy kwestionariusz do oceny poziomu party- maloinwazyjna technika chirurgiczna, optymalne postpowanie anestezjologiczne, redukcja pooperacyjnej niedronoci jelit, minimalizacja bólu, wczesne ywienie oraz pelne i wczesne uruchomienie chorego. Jednym z najwaniejszych elementów programu jest fizjoterapia ukierunkowana na redukowanie ryzyka powikla i szybkie uruchomienie pacjenta. Szczególowy program fizjoterapii opracowywany jest na podstawie stanu ogólnego, moliwoci funkcjonalnych chorego, stopnia ryzyka powikla, czasu hospitalizacji przed zabiegiem, rodzaju interwencji chirurgicznej i sposobu znieczulenia. Stale elementy dziala fizjoterapeuty maj na celu utrzymanie prawidlowej wentylacji pluc, sprawnego krenia - szczególnie w ukladzie ylnym koczyn dolnych oraz wczesn pionizacj i lokomocj [11-17]. Celem badania bylo okrelenie zwizku pomidzy poziomem aktywnoci fizycznej a stanem funkcjonalnym i sprawnoci wentylacyjn pluc we wczesnym okresie pooperacyjnym wród osób po 65 roku ycia poddanym okolooperacyjnej fizjoterapii. Material i metody W badaniu wzilo udzial 34 pacjentów Klinicznego Oddzialu Chirurgii Ogólnej i Kolorektalnej Szpitala Bielaskiego im. ks. Jerzego Popieluszki w Warszawie, zakwalifikowanych do duej operacji brzusznej, wykonywanej w trybie planowym. Badani ukoczyli 65 rok ycia. Uczestników przydzielono w sposób losowy do grupy usprawnianej metod z wykorzystaniem elementów koncepcji PNF (Prorioceptive Neuromuscular Facilitation), czyli torowania nerwowo-miniowego, zwanej w dalszej czci pracy grup PNF lub grupy poddanej tradycyjnej fizjoterapii, opartej na klasycznej kinezyterapii, zwanej dalej grup tradycyjn. Na podstawie skali oceny zloonych czynnoci ycia codziennego (IADLS Instrumental activity daily living scale) stwierTab. 1. Charakterystyka grup Tab. 1. Patient demographics Grupa ,,tradycyjna" Ogólem Liczebno Ple BMI Aktywno rednia ± SD / norma / nadwaga rednia/wysoka Wiek (lata) BMI IADLS hemikolektomia, resekcja Typ operacji niska resekcja odtworzenie cigloci przewodu pok. Inne 16 9/7 6 / 10 12 / 4 76+5,6 26,9±4,7 23,1±1,8 8 3 2 3 Grupa ,,PNF" 18 11 / 7 6 / 12 12/ 6 75±5,8 25,8±4,2 23,6±1,2 10 2 4 2 cypacji w codziennych obowizkach zwizanych z wysilkiem fizycznym, rekreacji oraz zajciach sportowych. Ocena dotyczy stopnia zaangaowania, czstoci i systematycznoci wysilków. Osoby nieaktywne otrzymuj 1 punkt w skali, osoby aktywne sportowo otrzymuj maksymaln liczb dziesiciu punktów. Autorska skala SAP sluyla do okrelenia tempa powrotu niezalenoci w wykonywaniu podstawowych czynnoci ruchowych w pierwszych dobach po operacji. Za pomoc SAP oceniano w ile godzin po zabiegu chory zaczyna samodzielnie wiczy, zmienia pozycje i przemieszcza si. Po badaniu pocztkowym prowadzono fizjoterapi przed i pooperacyjn zgodnie z metodyk danej grupy. Badania kocowe wykonywano w czwartej dobie po operacji. Powtarzano wówczas testy pocztkowe, poza tym w cigu calego okresu hospitalizacji pooperacyjnej oceniano poziom samodzielnoci pacjenta (skala SAP). Celem rehabilitacji okolooperacyjnej identycznym dla wszystkich uczestników badania bylo zapobieganie powiklaniom i redukowanie ogranicze funkcjonalnych zwizanych z operacj poprzez wczesne i pelne uruchomienie. Kady pacjent mial codziennie od poniedzialku do pitku 30 min. indywidualnych zaj z fizjoterapeut oraz zawarty w tym czasie, instrukta wicze do samodzielnego wykonywania. Intensywno treningów miecila si w zakresie 4050% maksymalnej czstoci skurczów serca. Fizjoterapia byla podzielona na dwa etapy, przed- i pooperacyjny. Pierwszy rozpoczynal si w dniu przyjcia pacjenta do oddzialu i obejmowal edukacj i przygotowanie do operacji, drugi trwal od pierwszych godzin po zabiegu do dnia wypisu. W obu grupach pacjentów nauka wicze przeciwzakrzepowych, efektywnego kaszlu i stabilizacji przyszlej rany operacyjnej przebiegala tak samo. Róne dla obu grup bylo postpowanie w przypadku nauki wicze oddechowych i zmian pozycji. W grupie usprawnianej tradycyjnie nauka oddychaniem torem piersiowym miala form instruktau. Wykorzystywano w tym celu obserwacj ruchów klatki piersiowej, ukladanie rk pacjenta w okolicach mostka i brzucha w celu uzyskania selektywnych ruchów klatki piersiowej. Stosowano wiczenia czynne wolne koczyn górnych w pozycji stojcej siedzcej i leenia tylem, jako wspomaganie ruchów klatki piersiowej. W grupie PNF nauka oddychania torem piersiowym górno- i dolnoebrowym odbywala si poprzez opór manualny terapeuty na mostku, górnych i dolnych ebrach. W stymulowaniu poglbionego oddychania stosowano ponawiany pocztkowy bodziec rozcignicie (z ang. repeated stretch from beginning of the range). Nauczano technik wspomagajcych ruchy klatki piersiowej poprzez wzorce obrczy barkowej i koczyn górnych, bilateralne symetryczne ruchy koczyn górnych we wzorcu zgicie odwiedzenie rotacja zewntrzna z wdechem i wyprost przywiedzenie rotacja wewntrz- Ryc. 1. Torowanie wentylacji górnoebrowej. Opór manualny i ponawiany stretch pocztkowy Fig. 1. Facilitating Upper Breath. Manual resistance and repeated initial stretch na z wydechem. W obu grupach obowizywaly zasady wdech nosem, wydech ustami, stosunek wdechu do wydechu 1:3, liczba oddechów w serii 4. Równie w obu grupach stosowano wiczenia wydluonego wydechu z oporem, przy wykorzystaniu butelki z rurk zanurzon w wodzie. Rónice w przedoperacyjnej edukacji dotyczyly take zmian pozycji i sposobu pionizacji. W grupie usprawnianej tradycyjnie wprowadzono wiczenia czynne wolne koczyn dolnych, górnych i tulowia, prowadzono instrukta zmian pozycji z leenia tylem do leenia bokiem, nastpnie siadu i pozycji stojcej. W grupie PNF obrotów na boki nauczano z wykorzystaniem kombinacji wzorców lopatki i miednicy tj. przedniej elewacji miednicy z jednoczesn przedni depresja lopatki, przy przejciu z leenia bokiem do siadu wykorzystywano wzorzec depresji tylnej lopatki oraz wyprost, odwiedzenie, rotacj wewntrzn koczyny górnej podporowej. W siadzie wykorzystywano stabilizacj zwrotn i torowanie przemieszczania w pozycji siedzcej poprzez stymulowanie naprzemiennych ruchów miednicy w przód i w tyl (z ang. scooting) 9 o rednim lub niskim poziomie aktywnoci rónily si od osób z wysokim poziomem przedoperacyjnej aktywnoci pod wzgldem wyniku w skali SAP. W celu okrelenia zwizku pomidzy zmianami wartoci wskaników sprawnoci i poziomem skali SAP, obliczono wskaniki rónicy. Od wartoci analizowanych wskaników po operacji odjto warto przed operacj i zbadano czy istnieje zwizek tych wskaników rónicowych a poziomem na skali SAP. Zastosowano analizy korelacji r-Pearsona. Przyjto poziom istotnoci p=0,05. Wyniki Ryc. 2. Nauka w okresie przedoperacyjnym: obrót na bok z wykorzystaniem kombinacji wzorców przedniej depresji lopatki z przedni elewacj miednicy, w technice rytmiczne pobudzanie ruchu Fig. 2. Preoperative education: turning left, combination of scapula anterior depression and pelvis anterior elevation, rhythmic initiation technique Analiz statystyczn przeprowadzono przy pomocy programu SPSS 14.0. Zastosowano test Kolmogorowa -Smirnowa testujcy normalno rozkladu zmiennej. W celu sprawdzenia istotnoci statystycznej zmian pomidzy pomiarem przed operacj i pomiarem po operacji pod wzgldem poziomu analizowanych wskaników a take w celu okrelenia istotnoci zmian pomidzy pomiarem przed operacj i pomiarem po operacji pod wzgldem poziomu analizowanych wskaników w podziale na grup aktywnoci przedoperacyjnej, zastosowano test t-Studenta dla prób zalenych. Testem tStudenta dla prób niezalenych sprawdzono czy osoby Na podstawie skali codziennej aktywnoci UCLA, badanych podzielono na grup o niskiej lub redniej codziennej przedoperacyjnej aktywnoci (1-5pkt. UCLA) i grup o wysokiej aktywnoci (6-10pkt. UCLA). Ponad 70% badanych mialo przed operacj redni lub niski poziom codziennej aktywnoci fizycznej. Stwierdzono, e w przypadku testu prdkoci [s] oraz testu wsta i id [s] nastpil istotny wzrost poziomu wskaników po operacji w porównaniu do poziomu przed operacj. W przypadku wskaników spirometrycznych FVC%, FEV1%, PEF% nastpil istotny statystycznie spadek wartoci po operacji w porównaniu do poziomu przed operacj. Poziom przedoperacyjnej aktywnoci fizycznej mial wplyw na wyniki w tecie prdkoci, wsta i id oraz dla wskaników FVC %, FEV % i PEF % zarówno w grupie tradycyjnej, jak i w grupie PNF. W przypadku osób ze redni i nisk aktywnoci nastpil istotny statystycznie wzrost wartoci w tecie prdkoci oraz w tecie wsta i id, istotny statystycznie spadek poziomu Tab. 2. Istotnoci zmian sprawno chodu i wentylacji pluc przed i po operacji w grupie osób aktywnych i malo aktywnych (t - wynik testu t-Studenta, p - poziom istotnoci) Tab. 2. Significance of changes pre and postoperative walking ability and pulmonary function in low and high activity group (t - t-Student score, p statistical significance) Tradycyjna metoda usprawniania Grupa malo aktywnych wynik istotno testu Test prdkoci [s] Test wsta i id [s] FVC % FEV1 % PEF % t(9)= 4,32 t(9)= 3,55 t(11)=4,27 t(11)=3,85 t(11)=7,47 p = 0,002 p = 0,006 p = 0,001 p = 0,003 p < 0,001 Grupa aktywnych wynik testu t(3) = 2,44 t(3) = 1,98 t(3) = 3,08 t(3) = 1,88 t(3) = 1,25 istotno Metoda usprawniania z elementami koncepcji PNF Grupa malo aktywGrupa aktywnych nych wynik wynik istotno istotno testu testu t(5) = 1,94 t(5) = 1,42 t(5) = 2,52 t(5) = 1,99 t(5) = 1,79 p = 0,110 p = 0,214 p = 0,053 p = 0,103 p = 0,134 p = 0,092 t(10) = 4,71 p = 0,001 p = 0,142 t(10) = 3,15 p = 0,010 p = 0,054 t(10) = 5,95 p = 0,001 p = 0,156 t(10) = 6,10 p = 0,001 p = 0,300 t(10) = 2,07 p = 0,065 FVC %, FEV1 % po operacji w porównaniu do poziomu przed operacj. W przypadku osób z wysok aktywnoci z grupy tradycyjnej nie odnotowano istotnych statystycznie zmian wartoci dla tych pomiarów. Dodatkowo tylko w grupie tradycyjnej nastpil istotny statystycznie spadek wartoci PEF % wród pacjentów z nisk aktywnoci przedoperacyjn. FVC [%] 87,33 w 4 dobie po operacji przed operacj 82,25 czas [s] p =0 ,0 02 11,47 przed operacj w 4 dobie po operacji 69,5 71,75 8,5 7,61 p=0,001 malo aktywni p=0,054 aktywni 6,67 p=0,002 malo aktywni p=0,092 aktywni Ryc. 5. Zmian rednich procentowych wartoci wskanika FVC przed i po operacji w grupie tradycyjnej Fig. 5. Pre- to postoperative changes in mean percentage values of FVC in conventional group w 4 dobie po operacji przed operacj Ryc. 3. Zmiany rednich wartoci w tecie prdkoci chodu przed i po operacji w grupie tradycyjnej Fig. 3. Pre- to postoperative changes in mean values of walking speed test in conventional group FEV1 [%] 84,33 76,5 przed operacj 14,16 w 4 dobie po operacji 66,58 11,65 czas [s] p=0,003 malo aktywni p=0,156 aktywni 9,57 10,08 Ryc. 6. Zmian rednich procentowych wartoci wskanika FEV1 przed i po operacji w grupie tradycyjnej Fig. 6. Pre- to postoperative changes in mean percentage values of FEV1 in conventional group p=0,142 aktywni p=0,006 malo aktywni Ryc. 4. Zmiany rednich wartoci w tecie wsta i id przed i po operacji w grupie tradycyjnej Fig. 4. Pre- to postoperative changes in mean values of up and go test in conventional group W grupie PNF rednie wartoci testów i wskaników przed/po operacji w grupie malo aktywnych i aktywnych zmienial si odpowiednio: prdko chodu - 7,11/8,68 i 7,54/8,57; ,,wsta i id" 8,82/11,02 i 8,66/10,17; FVC% - 85,09/65,09 i 80,17/71,33; FEV1 78/61,36 i 84/74,83 Osoby o wysokim poziomie aktywnoci mialy istotnie wyszy wynik na skali SAP (p=0,002) ni osoby o rednim lub niskim poziomie aktywnoci. rednie wartoci skali SAP wyniosly odpowiednio 30 punktów w grupie osób malo aktywnych i 39 w grupie osób aktywnych. 11 Nie mniej jednak ryzyko wystpienia pooperacyjnych powikla oddechowych wzrasta niezalenie od tego czy sprawno wentylacyjna pluc ograniczona jest bólem, lkiem czy mal sil miniow [13-18]. Interesujce wyniki dostarczyla analiza istotnoci zmian w testach funkcjonalnych i wentylacyjnych przeprowadzona oddzielnie dla grupy z wysokim poziomem przedoperacyjnej aktywnoci fizycznej oraz grupy ze rednim i niskim poziomem. W adnym z ocenianych testów w grupie z wysok aktywnoci, niezalenie od metody usprawniania nie stwierdzono istotnych zmian wartoci po operacji w stosunku do stanu wyjciowego. Oznacza to, e wysoka aktywno przed operacj korzystnie wplywa na zachowanie sprawnoci i prdkoci chodu oraz sprawnoci wentylacyjnej pluc we wczesnym okresie pooperacyjnym. Zaobserwowane zjawisko znajduje potwierdzenie w wynikach analizy rónic w poziomie punktacji skali pooperacyjnej samodzielnoci w grupach aktywnoci. Grupa z wysokim poziomem przedoperacyjnej aktywnoci fizycznej miala istotnie wysze wartoci na skali SAP w porównaniu z grup o niskiej aktywnoci. rednia warto punktacji skali byla o 28% wysza w grupie z wysokim poziomem aktywnoci. Stwierdzona zaleno lepszej sprawnoci po operacji z wysz aktywnoci przed moe wynika z kilku przyczyn. Systematyczna aktywno fizyczna spowalnia procesy starzenia. Osoby wytrenowane maj wiksze rezerwy ukladowe, z których mog korzysta w czasie pooperacyjnego katabolizmu. Z perspektywy energetyki ustroju du operacj brzuszn mona porówna z wyczerpujcym wysilkiem fizycznym. W obu przypadkach musz zadziala mechanizmy kompensacyjne i regeneracyjne. Osoby, u których te mechanizmy na skutek czstej aktywacji dzialaj sprawniej, stan homeostazy osigaj szybciej i pelniej. W subiektywnej ocenie fizjoterapeutów chorzy, którzy s lub uwaaj si za aktywnych przejawiaj wyszy poziom motywacji do wicze i usprawniania, czsto podkrelaj swoje zaangaowanie w róne formy rekreacji i dawne osignicia sportowe. Latwiej jest im pokona dyskomfort i ból przy pierwszych próbach pionizacji. Chtniej i dluej przebywaj poza lókiem. Wysoka aktywno fizyczna ma take wplyw na sfer mentaln. Znany jest fakt zmniejszonego ryzyka stanów depresyjnych i labilnoci emocjonalnej wród osób systematycznie podejmujcych wysilki fizyczne. W badaniach nad jakoci ycia osób starszych, to u osób aktywnych stwierdzono wysze wartoci we wszystkich ocenianych sferach [3-5, 19]. Poziom aktywnoci fizycznej to wany czynnik modulujcy ryzyko wystpienia chorób jelita w tym przede wszystkim nowotworu. Umiarkowana aktywno fizyczna na poziomie 4,5 MET istotnie zmniejsza ryzyko wystpienia nowotworu jelita. Zarówno aktywne kobiety jak i mczyni maj o 30-40% mniejsze szanse za- Tab. 3. Korelacje pomidzy wynikami skali SAP i testów funkcjonalnych Tab. 3. SAP scale and functional tests results correlations Wspólczynnik Zmienna Poziom korelacji dla pomiarowa istotnoci skali SAP Test prdkoci[s] -0,47 0,007 Test wsta i id [s] -0,32 0,082 Stwierdzono istotne statystycznie zwizki pomidzy poziomem wartoci na skali SAP a rónic w wynikach dla testu prdkoci. Oznacza to, e im bardziej wydlual si czas wykonania w tecie prdkoci tym osoby badane mialy niszy poziom na skali SAP. Zaobserwowano równie wyran tendencj do wystpienia zwizku pomidzy poziomem na skali SAP a rónic w wynikach dla testu wsta i id. Oznaczaloby to, e im u badanych osób nastpowalby wzrost wartoci w tecie wsta i id tym osoby badane mialyby niszy poziom na skali SAP. Dyskusja Z analizy zmian wskaników sprawnoci chodu i sprawnoci wentylacyjnej pluc ocenianych poród wszystkich badanych wynika, e nastpily istotne statystycznie zmiany w pomiarach dokonywanych w czwartej dobie po operacji w stosunku do pomiarów pocztkowych. redni czas wykonania testu prdkoci chodu wydluyl si o 34,8%. Pokonanie dystansu 10 metrów w czwartej dobie po operacji zajmowalo rednio 9,5 sekundy wskazuje to na niezaleno w chodzie wikszoci chorych, jednak w przypadku 10 badanych czas pokonania testu przekraczal 10 sekund, co wskazuje na konieczno wprowadzenia dziala zapobiegajcych upadkom. W tecie wsta i id zaobserwowano ten sam kierunek i natenie zmian. W stosunku do wartoci przed operacj czas wykonania wydluyl si rednio o 35,8%. Tak jak w tecie prdkoci 10 osób zakwalifikowano do grupy o zwikszonym ryzyku upadków, kryterium stanowil wynik testu powyej 14 sekund. Podobne zmiany opisuje w swoich badaniach Lawrence i wsp. Istotne statystycznie zmiany dotyczyly take wskaników spirometrycznych. Wyniki wlasne s zblione do prezentowanych w innych tego typu badaniach [13,14,18] i jednoznacznie wskazuj obnion sprawno wentylacyjn pluc we wczesnym okresie po operacji, potencjalne ryzyko powikla oddechowych i potrzeb prowadzenia prewencji tych powikla. Wplyw na wartoci uzyskane w badaniu spirometrycznym mog mie dwa dodatkowe czynniki, poziom bólu pooperacyjnego i lk przed uszkodzeniem okolicy operowanej. W zwizku z tym spadek wartoci wskaników oddechowych nie musi wiadczy o obnieniu sily mini oddechowych. 7. Kamiski P. Rak jelita grubego u chorych w podeszlym wieku leczenie chirurgiczne. Postpy Nauk Medycznych 2008; 11: 740-5. 8. Binda A, Kamiski P. Leczenie chirurgiczne powikla choroby uchylkowej jelita grubego dowiadczenia wlasne. Post N Med 2009; 3: 195-203. 9. Elder K, Lashner BA, Solaiman F. Clinical approach to colonic ischemia. Cleveland Clinic Journal of Medicine 2009; 76(7): 401-9. 10. Yoo PS, Mulkeen AL, Frattini JC. Assessing risk factors for adverse outcomes in emergent colorectal surgery. Surgical Oncology 2006; 15: 859. 11. Czyewski P, Szczepkowski M, Domaniecki J. Rola fizjoterapii w strategii wczesnego uruchamiania(Fast Track Surgery) po operacjach jelita grubego. Proktologia 2009; 2(10): 117-23. 12. Woniewski M, Kolodziej J. Rehabilitacja w chirurgii. Warszawa: PZWL, 2006. 13. Schwenk W, Neudecker J, Raue W. "Fast-track" rehabilitation after rectal cancer resection. Int J Colorectal Dis 2006; 21(6): 547-53. 14. Basse L, Thorbol J, Kehlet H. Colonic surgery with accelerated rehabilitation or conventional care. Dis Colon Rectum 2004; 47: 2718. 15. Lawrence V.A., Hazuda H.P., Cornell J.E., i wsp. Functional independence after major abdominal surgery in the elderly. J Am Coll Surg 2004; 199: 76272. 16. Kaba A, Detroz BJ, Laurent SR. Acute rehabilitation program after laparoscopic colectomy using intravenous lidocaine. Acta Chir Belg 2005; 105: 53-8. 17. Dronkers JJ ,Lamberts H. Preoperative therapeutic programme for elderly patients scheduled for elective abdominal oncological surgery: a randomized controlled pilot study. Clin Rehabil 2010; 24: 614-22. 18. Ribeiro S, Gastaldi AC, Fernandes C. The effect of respiratory kinesiotherapy in patients undergoing upper abdominal surgery. Einstein 2008; 6(2): 166-9. 19. Matsuo M, Nagasawa J, Yoshino A. Effects of activity participation of the elderly on quality of life. Yonago Acta Medica 2003; 46: 1724. 20. Slattery ML Physical activity and colorectal cancer. Sports Medicine 2004; 34(4): 23952. 21. Meyerhardt JA, Giovannucci EL, Holmes MD. Physical activity and survival after colorectal cancer diagnosis. Journal of Clinical Oncology 2006; 24(22): 352734. chorowania na nowotwór jelita. Nie bez znaczenia jest fakt, e poród badanych z rakiem jelita grubego osoby aktywne fizycznie stanowi zdecydowanie mniejsz grup. W przypadku prewencji wtórnej poziom aktywnoci fizycznej dotyczy kilku aspektów. Po pierwsze osoby systematycznie uprawiajce sport s w mniejszym stopniu naraone na wznow i przedwczesny zgon spowodowany nowotworem. Podkrela si wzrost skutecznoci chemioterapii w nowotworach jelita wród osób trenujcych, a take wyszy poziom jakoci ycia i ogólnego stanu zdrowia pacjentów onkologicznych [20,21]. Wnioski Due operacje brzuszne w istotny sposób pogarszaj funkcj wentylacyjn pluc oraz sprawno i prdko chodu chorych po 65 roku ycia, we wczesnym okresie pooperacyjnym. Wysoka przedoperacyjna aktywno fizyczna starszych pacjentów zakwalifikowanych do duych operacji brzusznych, korzystnie wplywa na funkcj wentylacyjn pluc oraz poziom pooperacyjnej samodzielnoci, sprawnoci i niezalenoci w chodzie w okresie szpitalnym. Pimiennictwo 1. Waligórska M, Brustman A, Kostrzewa Z. Prognoza ludnoci na lata 20082035. Warszawa: Departament Bada Demograficznych GUS,2009. 2. Orimo H, Ito H, Suzuki T. Reviewing the definition of "elderly". Geriatrics & Gerontology International 2006; 6(3): 14958. 3. Lampinen P, Heikkinen RL, Kauppinen M. Activity as a predictor of mental well-being among older adults. Aging & Mental Health 2006; 10: 45466. 4. Warburton DE, Nicol CW, Bredni SS. Health benefits of physical activity: the evidence. CMAJ 2006; 174(6): 801-9. 5. Chipperfield JG. Everyday physical activity as a predictor of latelife mortality. The Gerontologist 2008; 48: 34957. 6. Oleski J. Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej. Warszawa: Informacje i Opracowania Statystyczne GUS, 2009.
Journal
Advances in Rehabilitation – de Gruyter
Published: Sep 1, 2013